Owoc jednorocznej rośliny z rodziny dyniowatych, pochodzącej z północno-zachodnich Indii, gdzie rośnie w stanie dzikim i gdzie znany był już trzy tysiące lat temu, podobnie jak w Grecji, Rzymie i innych krajach rejonu Morza Śródziemnego. Owocem ogórka jest nibyjagoda powstała z mięsistych ścian zalążni zrośniętej z dnem kwiatowym. Ogórki są koloru mlecznobiałego do ciemnozielonego, zmieniającego się wraz ze wzrostem na żółty i pomarańczowy. Kształt ogórka jest wydłużony baryłkowaty, maczugowaty lub cylindryczny o powierzchni gładkiej, brodawkowatej, szorstkiej, bruzdkowanej lub pokrytej włoskami. Wartość odżywcza ogórków jest niewielka, lecz są cenne ze względu na smak i zawartość wielu związków o charakterze zasadowym, co korzystnie wpływa na trawienie i odkwasza organizm.
Ogórki zawierają m.in.: sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk, fosfor, fluor, chlor, jod, karoten, biotynę, witaminy: B1, B2, B6, B12, C; kwasy: nikotynowy, pantotenowy, foliowy, szczawiowy.
Właściwe do uprawy ogórków miejsce powinno być zaciszne, gleba żyzna, próchnicza i przepuszczalna ale jednocześnie utrzymująca wilgoć. Jeżeli gleba jest bardzo kwaśna, konieczne jest wapnowanie. Nie powinna również zawierać zbyt wiele azotu. Ogórki to warzywa ciepłolubne, najwłaściwsza dla nich temperatura waha się w przedziale od 18 do 30°C, a dla większości z nich temp. poniżej 10°C jest już szkodliwa.
Nasiona wysiewamy od razu na stałe miejsce lub do małych doniczek z ziemią kompostową. Siew nasion na głębokości około 2 cm, po 2 do 3 razem. Roślinom wysianym do doniczek musimy zapewnić temperaturę nie niższą niż 16°C aż do momentu wysadzenia.
W okresie wzrostu ogórki należy zasilać co około dwa tygodnie nawozem zasobnym w potas lub płynnym nawozem organicznym. Ważne jest również odpowiednie podlewanie, szczególnie w okresie kwitnienia i wzrostu owoców. Do zbioru owoców można przystąpić około 12 tygodni po wysiewie.
Ogórki możemy podzielić na 3 grupy. Pierwsza z nich to ogórki gruntowe, posiadające charakterystyczną chropowatą skórkę z włoskami, osiągające długość 10 do 15 cm. Współczesne, ulepszone odmiany lepiej tolerują niskie temperatury i są bardziej odporne na choroby, a ich owoce mogą osiągać większe rozmiary. Kolejna grupa to korniszony wytwarzające krępe owoce o długości nie przekraczającej 7 cm. Najlepiej nadają się na marynaty. Ostatnia grupa to ogórki szklarniowe. Ich owoce osiągają największe rozmiary (30 cm) i posiadają gładką skórkę.
Odmiany polecane do uprawy amatorskiej w gruncie
Ogórek gruntowy 'Cezar’ F1
opis : odmiana średniowczesna o silnym wigorze,
owoce : grubobrodawkowe, białokolcowe, zielone z jasnym marmurkiem i smugami, nie wykazują tendencji do żółknięcia, doskonałe do konserwowania i kwaszenia,
odporność na choroby : odmiana odporna na mączniaka prawdziwego, parcha dyniowatych, dość odporna na mączniaka rzekomego, w uprawie amatorskiej nie wymaga ochrony chemicznej.
Ogórek gruntowy „Hermes” F1
opis : odmiana wczesna, mieszańcowa, bardzo plenna, wysiew do gruntu w maju,
owoce : kształtne, cylindryczne, zielone z jasnymi smugami, lekko błyszczące, bez tendencji do przerastania na grubość i zniekształceń, zbiory od lipca do września,
odporność na choroby : wysoka na mączniaka rzekomego co pozwala w uprawie amatorskiej w zasadzie nie stosować ochrony chemicznej
Ogórek gruntowy „Polan” F1
opis : znana powszechnie i od dawna uprawiana odmiana, bardzo plenna, polecamy do uprawy amatorskiej, wysiew do gruntu w maju, rozstawa 15 cm i około 100 cm między rzędami,
owoce : owoce kształtu cylindrycznego, zaokrąglone na końcach, barwy zielonej z jaśniejszymi smugami, grubobrodawkowate, zbiór od lipca do września, nadają się do konserwowania i kwaszenia
Ogórek gruntowy 'Izyd’ F1
opis : odmiana mieszańcowa o silnym wzroście i dużej zdolności regeneracji roślin, bardzo plenna, możliwe przedłużenie zbioru nawet do późnej jesieni,
owoce : kształtu cylindrycznego, zielone, bez tendencji do przerastania na grubość, nadają się do konserwowania,
odporność na choroby : wysoka odporność na mączniaka rzekomego, w uprawie amatorskiej można nie stosować ochrony chemicznej
Ogórek gruntowy 'Lider’F1
opis : nowa odmiana wyhodowana w Polsce, wczesna, plonuje obficie nawet w niesprzyjających warunkach pogodowych,
owoce : owoce niezbyt długie, skórka zielona bez tendencji do żółknięcia, nadaje się jako ogórek konserwowy, przydatne również do kwaszenia,
odporność na choroby : zupełnie odporny na parcha dyniowatych, wysoka odporność na mączniaka rzekomego i mączniaka prawdziwego ogórka
Odmiany szklarniowe
Ogórek szklarniowy „Atos” F1
Odmiana mieszańcowa, wczesna, bardzo plenna. Owoce średniej długości (około 28 cm), ciemnozielone o błyszczącej skórce, kształtne. Smaczne, pozbawione goryczy.
Ogórek szklarniowy „Skierniewicki”
Odmiana wczesna (pierwszy zbiór możliwy już po 25 do 35 dniach od wysadzenia), słabo rosnąca w pierwszym okresie i późno rozgałęziająca się. Owoce dość krótkie, maksymalnie osiągają długość do 17 cm. Konieczne jest usuwanie pierwszych kwiatów żeńskich do 10-go węzła liści.
Przetwory z ogórków
Zaczynamy sezon ogórkowy. Na razie najchętniej zajadamy się małosolnymi, ale niebawem zaczniemy ogórki konserwować i kisić na zimę.
Niektóre firmy produkujące przyprawy dla zwolenników ogórków własnej roboty proponują przyprawy, bez których nie ma kiszenia. Jest to ziele angielskie, pieprz, liście laurowe i gorczyca. Ta „czwórka do ogórka” pozwoli przygotować smaczne, zdrowe i aromatyczne ogórki, które stanowią nie tylko wyśmienity dodatek do potraw, ale także same w sobie są wspaniałą przekąską.
Dlaczego warto jeść ogórki?
Ogórki w porównaniu z innymi warzywami zawierają najwięcej wody (98,8%). Wbrew wielu poglądom nie są jednak istotnym źródłem witamin. Są natomiast bogate w sole mineralne, co powoduje, że ogórek jest obdarzony niezupełnie jeszcze wyjaśnionymi właściwościami regulującymi pracę serca, wątroby i nerek. Zarówno świeże, jak i konserwowe ogórki sprzyjają lepszemu przyswajaniu potraw. Są one bowiem czynnikami wywołującymi wydzielanie soków żołądkowych. Pomagają również w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu i dlatego są doskonałym uzupełnieniem diet odchudzających. Surowe ogórki dla wielu osób są bardzo ciężkostrawne, jednak po ukiszeniu stają się o wiele łatwiejsze do strawienia. Dodatkowo jedna z bakterii biorących udział w procesie kiszenia wytwarza witaminę C, której pozbawione są surowe ogórki.
Jakie przyprawy?
Do kiszenia ogórków najbardziej nadają się ogórki niezupełnie dojrzałe. Można je kisić w beczkach z twardego niesmolistego drzewa, w garnkach kamiennych lub w słojach. Naczynia te przed kiszeniem muszą być dobrze wymyte i wyparzone.
Smak kiszonych i konserwowych ogórków zależy w głównej mierze od tego, jak zostaną przyprawione. Zazwyczaj do ogórków dodaje się liście laurowe, pieprz, ziele angielskie i gorczycę. Ta „czwórka do ogórka” jest świetnie dobranym zestawem przypraw, który nadaje ogórkom niepowtarzalny smak i aromat. Aby ułatwić przyrządzenie wyśmienitych, aromatycznych ogórków, Kamis przygotował zestaw czterech przypraw niezbędnych w kuchni każdego ceniącego sobie domowe przetwory.
Pieprz czarny ziarnisty
Pieprz jest niekwestionowanym królem egzotycznych przypraw. Jest jagodą wiecznie zielonego pnącza uprawianego głównie w południowej i południowo-wschodniej Azji. Otrzymywany jest z owoców nie w pełni dojrzałych, zielonych lub żółknących. Zebrane jagody suszone są na słońcu do momentu, gdy nabiorą czarnobrunatnego zabarwienia. Ostry smak pieprzu czarnego pochodzi od zawartej – głównie w wierzchniej warstwie owocu – piperyny. Pieprz czarny ziarnisty jest powszechnie używaną przyprawą, a jego zastosowanie kulinarne jest niemal nieograniczone.
Liście laurowe
Przyprawą są wysuszone liście tropikalnego, wiecznie zielonego krzewu o nazwie wawrzyn szlachetny, uprawianego najczęściej w krajach klimatu śródziemnomorskiego. Przyprawowe właściwości liści laurowych związane są z zawartością olejku eterycznego, garbników i goryczy, które nadają im przyjemny, korzenny zapach i gorzkawy, specyficzny smak. Liście laurowe są przyprawą o szerokim zastosowaniu. Liście laurowe są niezastąpionym dodatkiem do marynat warzywnych (ogórki, buraki, kapusta), mięsnych, rybnych i grzybów. Przyprawa ta łagodzi słone potrawy oraz posiada właściwości pobudzające apetyt i ułatwiające trawienie. Liście laurowe stosuje się zazwyczaj w całości, ale mogą być także używane w postaci sproszkowanej.
Ziele angielskie
Ziele angielskie ma palący smak, a jego przyjemny zapach przypomina aromat pieprzu, goździków, cynamonu i gałki muszkatołowej – stąd jego angielska nazwa allspice (wszystkie przyprawy). Przyprawą są wysuszone owoce korzennika lekarskiego – egzotycznego, wiecznie zielonego drzewa, uprawianego głównie na Jamajce oraz w Ameryce Środkowej i Południowej. Ziele angielskie ma działanie dietetyczne i wzmaga apetyt. Całych ziaren używa się do przyprawiania różnych gatunków mięs, drobiu, ryb, zup i sosów oraz do marynat, kiszonek i innych przetworów warzywnych. Przyprawę dodajemy do potraw na początku ich przyrządzania.
Gorczyca
Przyprawą są nasiona rośliny powszechnie uprawianej w wielu krajach. Ostry, palący smak gorczycy pochodzi od zawartego w niej olejku eterycznego. Gorczyca ma właściwości dietetyczne. Ziarna gorczycy białej dodaje się do kiszenia ogórków, kapusty białej i czerwonej, jak również do przyrządzania ryb, wędlin, mięs oraz pikli. Nasiona gorczycy dodaje się na początku przyrządzania potrawy.
4 comments for “Polska tradycja – ogórki”